พระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญเป็นพิธีการเพื่อความเป็นสิริมงคลและบำรุงขวัญเกษตรกร กำหนดจัดขึ้นราวเดือนพฤษภาคมของทุกปี อันเป็นช่วงเวลาเหมาะสมสำหรับการเริ่มต้นทำนาปลูกข้าว

การพระราชพิธีพืชมงคลคือพิธีทำขวัญพืชพันธุ์ธัญญาหาร หรือ “บุพพัณณปรัณณชาติ” ที่พระมหากษัตริย์ทรงอธิษฐานเพื่อความอุดมสมบูรณ์ ประกอบด้วย ข้าว ซึ่งเป็นอาหารหลัก ภาษาบาลีเรียกว่า “ปุพพัณณะ” หรือ “บุพพัณณะ” หรือ “บุพพัณณชาติ” และพืชอื่น ๆ ที่เป็นอาหาร เรียกว่า “อปรัณณ” หรือ “อปรัณชาติ” ทั้งนี้ ข้าวที่ใช้เป็นข้าวเปลือกที่มีทั้งข้าวเจ้าและข้าวเหนียว เป็นข้าวพันธุ์ดีที่โปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ปลูกในโครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดา และพระราชทานเพื่อการพระราชพิธี นอกจากพระราชพิธีพืชมงคลแล้ว ข้าวยังถูกนำไปหว่านในพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ โดยบรรจุในกระเช้าทองและกระเช้าเงินอย่างละหนึ่งคู่ อีกส่วนหนึ่งจะถูกแบ่งบรรจุซองเพื่อส่งไปแจกจ่ายชาวนาและประชาชนในจังหวัดต่าง ๆ ให้เป็นมิ่งขวัญและสิริมงคลในการประกอบอาชีพเกษตรกรรมตามประเพณีนิยม เพื่อให้เป็นไปตามพระราชประสงค์สืบไป ซึ่งในปีนี้ กรมการข้าวได้ขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตนำพันธุ์ข้าวนาสวน จำนวน ๖ พันธุ์ ได้แก่ พันธุ์ขาวดอกมะลิ ๑๐๕ พันธุ์ กข ๔๓ พันธุ์ กข ๘๑ พันธุ์ กข ๘๕ พันธุ์ กข ๘๗ พันธุ์ กข ๙๕ และพันธุ์ข้าวเหนียว ๒ พันธุ์ ได้แก่ พันธุ์ กข ๖ และพันธุ์สันป่าตอง ๑ ซึ่งได้จากการปลูก ณ โครงการนาทดลอง ในโครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดา เข้าพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ ประจำปี ๒๕๖๗ และบรรจุซองแจกจ่าย

ที่มาข้อมูล: เว็บไซต์กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ http://www.moac.go.th/royal_ploughing